हजार वर्ष पुरानो हल्जी गुम्बा

कचहरी डट कम, हुम्ला ।।

लिमीको तीन गाउँमध्ये अति पुरानो गाउँ हल्जी हो । यो गाउँमा रहेको करीब एक हजार वर्ष पुरानो हल्जी गुम्बामा कर्नाली प्रदेशका अति पुराना कागजातहरु रहेको विभिन्न त्यहाँका ऐतिहासिक तथा पौराणिक कुराहरुबाट थाहा भएको छ । यहाँको हल्जी गुम्बाको वास्तविक नाम रिन्छेलिन गुम्वा हो ।

यो एघारौं शताब्दिका महान अनुवादक तथा यात्री रिन्छेन गाङपोको जीवनकाल कै १०८ वटा गुम्बाहरुमध्येको अन्तिम र उल्लेख्य महत्वको स्थान र समाधि समेत हो । यहाँको पबित्र माटोमा नै उनको देहले अलौकिक शक्ति प्राप्त गरेको थियो । आज पनि यो गुम्बाले मानवीयता, संवेदनशिलता, आत्मीयता, बौद्घिकता, तार्किकता, पृथक भौगोलिकता, अगल र उत्कष्ट सांस्कृतिक कुराको प्रतिनिधित्व गरेको छ ।

यसले नौलो भाषा, संस्कृति र सम्पदाको परिचय बोकेको छ । तर पनि देशको संक्रमणकालीन अवस्थाले विभिन्न महत्व बोकेका निधि र विधिहरु ओझेलमा पर्दै गएका छन् । यदि खोजीनीति हुन सकेमा नेपालका लागि नयाँ कुराको मौलिकता झल्कने छ ।